U skladu sa izmenama i dopunama Zakona, obveznik naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine dužan je da podnese prijavu sa podacima od značaja za utvrđivanje naknade nadležnom organu jedinice lokalne samouprave, na čijoj teritoriji obveznik naknade obavlja aktivnost do 30. aprila.
Odredbama Zakona o izmenama i dopunama Zakona o naknadama za korišćenje javnih dobara (Sl glasnik RS broj 92/23) izvršene su izmene i dopune čl. 134-138 Zakona, kojima je regulisana naknada za zaštitu i unapređivanje životne sredine:
-obveznik naknade,
-osnovica,
-način utvrđivanja i plaćanja,
-visina naknade,
-oslobođenja.
Praksa je pokazala da je bilo neophodno urediti oslobođenje od plaćanja naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine za nedobitne organizacije, stambene zajednice, udruženja-nedobitne organizacije, verske zajednice koje se finansiraju isključivo od članarina, članskih doprinosa, donacija, subvencija i sl.,upravljače nacionalnih parkova, javna preduzeća koja gazduju šumama i šumskim zemljištem, kao i preduzetnika za vreme prekida obavljanja delatnosti. Bilo je neophodno je izvršiti i izmenu određenih rokova utvrđivanja naknada, kako bi se pojednostavio postupak administriranja,u cilju usaglašavanja dostavljanja prijava sa dokazima uz prijavu,odnosno rokova plaćanja kako bi se obveznicima omogućilo smanjenje broja plaćanja u toku godine, donete su izmene:
-promenjen je rok za plaćanje naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine sa mesečnog na kvartalni,
-promenjen je rok za podnošenje prijave za utvrđivanje naknade sa 31.07. na 30.04., radi usaglašavanja sa zakonom kojim se uređuje računovodstvo.
U skladu sa odredbom čl. 93. izmena Zakona, obveznik naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine do utvrđivanja obaveze za 2024 godinu plaća akontaciju mesečno u visini mesečne obaveze za prethodnu godinu.
Obveznik naknade:
Prema izmenjenoj odredbi čl. 134 Zakona, obveznik naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine je:
a) Pravno lice, preduzetnik i ogranak stranog pravnog lica koje obavlja određene aktivnosti koje utiču na životnu sredinu;
b) Vlasnik teretnih vozila - lica koja obavljaju transport nafte i naftnih derivata, sirovina, proizvoda, poluproizvoda, heimjskih i drugih opasnih materijaiz industrije, transport sirovina, proizvoda i poluproizvoda, namenjenih daljoj prodaji iz skladišta, na teritoriji jedinice lokalne samouprave, sa statusom ugrožene životne sredine na području od značaja za Republiku Srbiju.
Fizičko lice je brisano kao obveznik naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine, a proširena je obaveza na ogranak stranog pravnog lica.
Kriterijume za određivanje aktivnosti koje utiču na životnu sredinu, prema stepenu negativnog uticaja na životnu sredinu, koja nastaje obavljanjem aktivnosti i iznose naknadaza određene aktivnosti koje utiču na životnu sredinu, uslove za oslobođenje od plaćanja naknade ili umanjenje, utvrđuje Vlada na predlog ministarstva u čijoj nadležnosti se nalaze poslovi zaštite životne sredine. Doneta je uredba o kriterijumima za određivanje aktivnostikoje utiču na životnu sredinu prema stepenu negativnog uticajana životnu sredinu, koaj nastaje obavljanjem aktivnosti, zatim iznosima naknada...
Član 134. Zakona je dopunjen je odredbama kojima se precizira šta se smatra obavljanjem aktivnosti, izdvojenom poslovnom jedinicom i stepenom negativnog uticaja koji nastaje obavljanjem aktivnosti.
Obavljanjem aktivnosti podrazumeva se obavljanje delatnosti pravnog lica, preduzetnika i ogranka stranog pravnog lica, u sedištu i izdvojenim poslovnim jedinicama. Izdvojene poslovne jedinice podrazumevaju poslovni prostor i poslovne prostorije izvan sedišta u kojima obveznik obavlja delatnost, zemljište i prostorije na zemljištu koje služe za obavljanje delatnosti. Izdvojenom poslovnom jedinicom smatra se i obavljanje delatnostina gradilištu u neprekidnom trajanju dužem od 12 meseci.
Stepenom negativnog uticaja koji nastaje obavljanjem aktivnosti smatra se neposredan i posredan uticaj delatnosti koju obavlja obveznik naknade na zagađivanje životne sredine, kojima se unose zagađujuće materije ili energija u životnu sredinu, kao što je stvaranje buke, vibracije, jonizujućeg i nejonizujućeg zračenja, koji može imati štetne posledice na kvalitet životne sredine i zdravlje ljudi.
Važno je istaći da nisu sva pravna lica i preduzetnici obveznici naknade, već oni kojima je izričito propisano Zakonom i uredbom. Jedan od problema je određivanje da li je obveznik plaća naknadu ili ne, u koju kategoriju obveznika se svrstava, prema uticaju na životnu sredinu.
Pravno lice, preduzetnik i ogranak stranog pravnog lica, aktivnosti koje utiču na životnu sredinu:
Prema uredbi, kriterijumi za određivanje negativnog uticaja aktivnosti koje utiču na životnu sredinu pravnih lica i preduzetnika, utvrđuju se u okviru pretežne delatnosti koju obavlja obveznik naknade.
Pod pretežnom delatnošću, u smislu uredbe, smatra se delatnost koja je registrovana kod APR, kao i delatnost čijim obavljanjem je pravno lice i preduzetnik ostvario najviše prihoda u prethodnoj godini. Bitno je voditi računa i o tome od koje delatnosti se ostvaruje najviše prihoda u godini koja prethodi godini za koju se vrši utvrđivanje naknade.
Prema stepenu negativnog uticaja na životnu sredinu, aktivnosti obveznika dele se prema delatnosti na one koje imaju:
a) Veliki uticaj na životnu sredinu,
b) srednji uticaj,
c) mali uticaj na životnu sredinu.
Oslobođenja:
Izmenama i dopunama Zakona o naknadama za korišćenje javnih dobara iz oktobra 2023, kao jedna od novina jeste propisivanje oslobođenja od plaćanja naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine. Odredbama člana 138a Zakona propisano je da naknadu za zaštitu i unapređivanje životne sredine ne plaća:
Direktan i indirektan korisnik budžetskih sredstava, stambene zajednice i organizacije obaveznog soc. osiguranja,
preduzetnik za vreme prekida obavljanja delatnosti koje registruje u skladu sa Zakonom o registraciji.
udruženje - nedobitna organizacija,verska zajednica koja se finansira isključivo od članarina, članskih doprinosa, donacija...
upravljač nacionalnog parka, javno preduzeće koje gazduje šumama i šumskim zemljištem.
U skladu sa članom 138. stav 3. Zakona, obveznik koji je počeo da obavlja delatnost, obveznik koji je registrovao privremeni prekid, ili prestao da obavlja delatnost, dužan je da organu nadležnom za utvrđivanje naknade (nadležnom organu JLS na čijoj teritoriji obveznik naknade obavlja delatnost), u roku od 15 dana od dana registrovanja promene, dostavi na propisanom obrascu podatke od značaja za utvrđivanje naknade.
Maksimalna visina naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine:
Odredbom člana 135 Zakona, osnovica naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine za obavljanje aktivnosti je stepen negativnog uticaja na životnu sredinu koji nastaje obavljanjem aktivnosti. Navedeni način utvrđivanja primenjuje se kod obveznika naknade koji se na osnovu pretežne delatnostirazvrstavaju prema uticaju na životnu sredinu (na obveznike sa malim, srednjim i velikim uticajem na životnu sredinu).
Osnovica naknade za transport nafte i naftnih derivata, sirovina, proizvoda i poluproizvoda, hemijskih i drugih opasnih materija iz industrije ili za industriju, odnosno njihov transport na području od značaja za RS je količina tereta, odnosno nosivost transportnog sredstva, ukoliko ne postoje podaci o količini tereta prilikom transporta izražena u tonama (t).
Odredbama čl.3 uredbe , iznos naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine za obveznike, čija kativnost u okviru delatnosti ima veliki negativni uticaj na životnu sredinu iznosi za:
velika pravna lica 2 000 000,00 dinara,
srednja pravna lica 500 000,00 dinara,
mala pravna lica 200 000,00 dianra,
mikro pravna lica i preduzetnike 20 000,00 dinara,
Srednje negativni uticaj na životnu sredinu:
veliak pravna lica 1 000 000,00 dinara,
srednja pravna lica 250 000,00 dinara,
mala pravna lica 100 000,00 dinara,
mikro i preduzetnike 10 000,00 dinara.
Mali negativni uticaj:
Velika pravna lica 500 000,00 dinara,
srednja pravna lica 125 000,00 dinara,
mala pravna lica 50 000,00 dinara,
mikro i preduzetnici 5 000,00 dinara.
Razvrstavanje pravnih lica i preduzetnika na velika pravna lica, srednja, mala i mikro pravna lica u smislu ove uredbe, vrši se shodno zakonu kojim se uređuje računovodstvo. Pri određivanju naknade za 2024 god. postavlja se pitanje na osnovu razvrstavanja po veličini za koju godinu se vršim da li za 2023 ili za 2024 god. Uzima se razvrstavanje koje će se primeniti na kraju 2024, utvrđeno pri izradi finansijskih izveštaja za 2023god.
Iznos naknade utvrđuje se za kalendarsku godinu, pri čemu iznos obračunate naknade ne može biti viši od 0,4% godišnjeg prihoda obveznika naknade u godini koja prethodi godini za koju se vrši utvrđivanje naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine.
Podnošenje prijave i rok:
Zavisi od toga da li se radi o obvezniku koji je pravno lice, preduzetnik ili ogranak stranog pravnog lica koje obavlja određene aktivnosti koje utiču na životnu sredinu, ili se radi o vlasniku teretnih vozila, odnosno licu koje obavlja transport nafte i naftnih derivata, sirovina, proizvoda, poluproizvoda, hemijskih i drugih opasnih materija iz industrije, odnosno njihov transport na teritoriji od značaja za RS.
Obveznik je dužan da podnese prijavu sa podacima od značaja za utvrđivanje naknade nadležnom organu jedinice lokalne samouprave na čijoj teritoriji obveznik naknade obavlja delatnost do 30. aprila.
Prijava sa podacima od značaja za utvrđivanje naknade koju obveznik naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine, obveznik podnosi organu jedinice lokalne samouprave na obrascu 1, koji je odštampan uz pravilnik i njegov je sastavni deo.
U praksi, poreska prijava za 2024god. podnosi se elektronskim putem preko portala Jedinstvenog informacionog sistemalokalne poreske administracije (lpa.gov.rs), i izgleda nešto drugčije od obrasca 1, ali razlike su uglavom dodatni podatci.
Obveznik koji je počeo da obavlja delatnost, obveznik koji je registrovao privremeni prekid ili prestanak obavljanja delatnosti, dužan je da organu nadležnom za utvrđivanje naknade (JLS), u roku od 15 dana od datuma registrovanja promene, dostavi na propisanom obrascu podatke od značaja za utvrđivanja naknade.
Utvrđivanje naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine, vrši organ jedincie lokalne samouprave u čijoj su nadležnosti utrvđivanje, kontrola i naplata javnih prihoda (JLS), rešenjem za kalendarsku godinu, srazmerno periodu obavljanja delatnosti na teritoriji JLS, odnosno gradske opštine u gradu čijim je posebnim aktom to uređeno.
Izuzetno, naknada se ne utvrđuje za kalendarsku godinu u kojoj je osnovan, odnosno registrovan obveznik.
Utvrđena naknada plaća se tromesečno, u iznosu utrđenom rešenjem, srazmerno broju dana u tromesečju za koje se naknada plaća u odnosu na obavezu utvrđenu za kalendarsku godinu, u roku od 15 dana od dana isteka tromesečja.
Do dospelosti obaveze prema rešenju o utvrđivanju nadoknade, obveznik plaća akontaciono u visini obaveze za poslednje tromesečje prethodne godine.
Pozitivnu razliku između naknade utvrđene rešenjem nadležnog organa i akontaciono plaćene naknade za tromesečja za koje je obaveza naknade dospela (manje plaćen iznos akontacionih obaveza), obveznik je dužan da plati u roku od 15 dana od dana dostavljanja rešenja o utvrđivanju naknade.
Ukoliko je obveznik akontaciono platio više naknade, nego što je bio dužan da plati prema obavezi utvrđenpj rešenjem, više plaćena naknada koristi se za namirenje naknade za naredno tromesečje ili se vraća obvezniku na zahtev.
Uplatni račun za plaćanje naknade za zaštitu i unapređenje životne sredine je:
840-714562843-56, po modelu 97, kontrolni broj se računa za opštinu na kojoj se obavlja delatnosti i PIB.
Ukupan iznos naknade za zaštitu i unapređivanje životne sredine ne može biti veći od 0,4% ukupnog prihoda u predhodnoj godini.
Za paušalno oporezivog preduzetnika, ukupnim prihodom smatra se paušalno utvrđen prihod, rešenjem poreskog organa za prethodnu godinu.
Obveznik koji obavlja aktivnosti na teritoriji više opština, dužan je da podnese prijavu svim jedinica lokalne samouprave na čijim teritorijama obavlja aktivnosti od uticaja za životnu sredinu, plaća naknadu na svim teritorijama jedinica lokalne samouprave, odnosno gradskih opština, na kojima obavlja aktivnosti.
Kommentare